Na Victor Bariety;
UTANGULIZI: SAUTI YA ZAMA, HEKIMA YA
TAIFA
Katika enzi ya kasi ya mitandao, ambapo hoja za kisiasa zinapimwa kwa "likes" na maoni badala ya matendo, bado ipo sauti moja inayopenya ukimya wa historia sauti ya Bibi Hatibu, mwanamke mwenye umri wa miaka 120, mkazi wa Msufini, Kibaha Mjini mkoani Pwani.
Ni sauti isiyopaza kelele, bali inayosema kwa utulivu wa karne nzima: “Amani ndiyo urithi wa taifa, na kura ni heshima ya kizazi.”
Kwa macho ya kawaida, anaonekana kama bibi wa kawaida tu; lakini kwa taifa la Tanzania, yeye ni alama hai ya urithi wa kisiasa na kijamii, darasa la historia linalotembea, na kioo cha falsafa ya amani iliyoifanya Tanzania kuwa kisiwa cha utulivu barani Afrika.
1. URITHI WA KISIASA ULIOJENGA MISINGI YA TAIFA
Wakati Tanganyika ikipigania uhuru mwaka 1961 chini ya Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, Bibi Hatibu tayari alikuwa mtu mzima. Aliona mabadiliko ya siasa kutoka ukoloni wa Waingereza hadi kuzaliwa kwa taifa huru.
Kwa mujibu wa kumbukumbu za kihistoria za Tume ya Taifa ya Uchaguzi (INEC), wanawake wa kitanzania walianza kupiga kura kwa usawa na wanaume tangu uchaguzi wa kwanza wa kidemokrasia wa mwaka 1965. Bibi Hatibu alikuwa miongoni mwao.
Anapokumbuka nyakati hizo, anasema kwa tabasamu:
“Nimepiga kura tangu enzi za Uhuru, na kwa majaliwa ya Mungu, nitapiga tena mwaka huu.”
Ni kauli inayobeba zaidi ya historia; ni wito wa uzalendo, wa uaminifu kwa taifa na wa imani katika mchakato wa amani. Wataalamu wa sayansi ya siasa kama Profesa Gaudens Mpangala wamewahi kueleza kuwa “usalama wa taifa hautegemei nguvu ya kijeshi, bali imani ya wananchi katika mfumo wao wa kisiasa.”
Bibi Hatibu ni ushahidi hai wa imani
hiyo.
2. KURA KAMA ISHARA YA UZALENDO – FALSAFA YA DEMOKRASIA YA AMANI
Katika ulimwengu unaotawaliwa na mijadala mikali kuhusu chaguzi, kura ya Bibi Hatibu inakuwa na uzito wa falsafa. Kwa macho yake, kura si karatasi ni ahadi kwa kizazi.
Anasema kwa unyenyekevu:
“Kungekuwa na machafuko, huenda mimi nisingekuwepo leo.”
Kauli hii inafichua hekima ya karne nzima ya uzoefu. Katika tafiti za REPOA (Research on Poverty Alleviation) mwaka 2023, ilibainika kuwa zaidi ya asilimia 82 ya Watanzania wanaamini katika kura kama chombo cha kudumisha amani kuliko silaha au maandamano.
Kwa Bibi Hatibu, kura ni kiapo cha uhai wa taifa. Ndiyo maana licha ya umri wake mkubwa, bado anaamini kwamba kushiriki uchaguzi ni jukumu la kiroho, kijamii, na kizalendo.
3. KAMPENI ZA NYUMBA KWA NYUMBA: SIASA YA WATU, SIASA YA USTAWI
Katikati ya misukosuko ya siasa za karne hii, kampeni za nyumba kwa nyumba zilizoanzishwa na Mwenyekiti wa UWT Kibaha Mjini, Bi. Elina Mgonja, zimekuwa mfano wa namna siasa inavyoweza kurudishwa mikononi mwa wananchi.
Badala ya mikutano mikubwa yenye maneno makali, kampeni hizi zimejikita kwenye kusikiliza wananchi, kuwatembelea wazee, na kujenga imani ya uelewa wa kisiasa kwa utulivu.
Ni katika mikutano hiyo midogo ambapo Bibi Hatibu alisikika akisema:
Kauli yake si propaganda; ni tamko la kizazi kilichokulia katika siasa ya maadili, siasa ya utu. Ndiyo maana UN Women (2024 Report on Women and Political Participation in Africa) inaeleza kuwa “wanawake wazee katika jamii nyingi za Kiafrika ni walinzi wa urithi wa maadili ya kisiasa,” kauli inayoendana kabisa na sura ya Bibi Hatibu.
4. URITHI WA KIJAMII: UZEE ULIOJAA HEKIMA
Katika jamii zetu, wazee hawajawahi kuwa mzigo bali ni maktaba ya taifa. Kwa Tanzania, wazee kama Bibi Hatibu wamekuwa daraja kati ya historia na kizazi kipya.
Kauli yake kwamba,
“Kila kura ni ahadi kwa watoto wetu,” inafungua mjadala mpana wa kijamii.
Hii ni tafsiri ya falsafa ya maendeleo endelevu (SDGs) inayosisitiza kwamba kila kizazi kina wajibu wa kulinda rasilimali, amani, na taasisi kwa ajili ya vizazi vijavyo.
Mwanasosholojia Dr. Helen Kimario wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, anaeleza katika utafiti wake wa mwaka 2022 kuwa “jamii zinazoheshimu wazee hujenga misingi imara ya maadili, uadilifu, na utawala bora.”
Kwa mantiki hiyo, Bibi Hatibu si simulizi ya mtu mmoja; ni taswira ya jamii inayotambua thamani ya hekima.
5. WANAWAKE: WALINZI WA UTULIVU NA DEMOKRASIA
Kupitia hadithi ya Bibi Hatibu, tunamwona pia mwanamke mwingine jasiri Elina Mgonja, ambaye ameibuka kama kiunganishi kati ya vizazi.
“Mama Samia ni nembo ya utendaji. Kila mwanamke anapaswa kujivunia mafanikio ya kipindi chake.”
Kauli hii inadhihirisha ukweli kwamba wanawake hawashiriki tu katika siasa, bali ni walinzi wa misingi ya demokrasia. Takwimu za INEC mwaka 2020 zinaonyesha kuwa wanawake walikuwa zaidi ya asilimia 51 ya wapiga kura nchini — idadi kubwa zaidi katika historia ya uchaguzi wa Tanzania.
Kwa hiyo, ushiriki wa wanawake kama Bibi Hatibu na Elina Mgonja si tukio dogo; ni nguvu ya kijamii inayolinda misingi ya utulivu wa taifa.
6. UZEE WA AMANI, KIOO CHA TAIFA
Katika dunia inayokumbwa na migogoro, vita, na chaguzi zenye vurugu, Tanzania imeendelea kuwa mfano wa nadra wa utulivu.
Ripoti ya African Peer Review Mechanism (APRM, 2024) iliitaja Tanzania kama “miongoni mwa mataifa matano barani Afrika yenye historia thabiti ya chaguzi za amani zisizo na vurugu kubwa.”
Wakati mataifa mengine yakihesabu hasara za migogoro, Tanzania inahesabu baraka za wazee kama Bibi Hatibu — walinzi wa falsafa ya utulivu.
Kwa maneno yake mwenyewe:
“Amani haiji kwa hofu, inaletwa na heshima.”
Ni kauli rahisi lakini nzito. Inakumbusha taifa kwamba amani haiwezi kuamrishwa lazima ifundishwe na kuenziwa.
7. SOMO KWA KIZAZI KIPYA
Katika ulimwengu wa “trends” na “hashtags,” simulizi ya Bibi Hatibu inakuwa kioo cha kutafakari. Anawakumbusha vijana kwamba uhuru, utulivu, na maendeleo haviji kwa kelele za mitandao bali kwa ushiriki wa heshima.
Kwa mujibu wa Utafiti wa Baraza la Vijana la Taifa (BAVITA, 2023), zaidi ya asilimia 67 ya vijana nchini hawajawahi kupiga kura. Hii inaonyesha pengo la kizazi katika ushiriki wa siasa.
Lakini mfano wa Bibi Hatibu unatoa mwaliko: kwamba kizazi kipya kinapaswa kujifunza kwamba kura ni sauti ya heshima, siyo kelele ya hasira.
8. UCHAMBUZI WA KISIASA: URITHI WA MAADILI KATIKA MABADILIKO YA KIDEMOKRASIA
Wachambuzi wa siasa wanakubaliana kuwa urithi wa kisiasa wa Tanzania umejengwa katika nguzo tatu:
1. Utulivu na Umoja wa Kitaifa
2. Uongozi wa Maadili
3. Ushiriki wa Kila Mwananchi katika Maamuzi
Kwa mtazamo huo, simulizi ya Bibi Hatibu inakuwa si tukio la kibinafsi, bali ni uhalisia wa sera za taifa.
Profesa Benson Bana, mtaalamu wa siasa, amewahi kueleza kuwa “umoja wa Tanzania unajengwa na imani ya wananchi katika taasisi zao.”
Bibi Hatibu anaakisi imani hiyo. Yeye ni kielelezo cha nguvu tulivu inayotengeneza jamii zenye heshima, siasa zenye ustaarabu, na taifa lenye misingi ya kujitambua.
HITIMISHO: BIBI HATIBU, KIOO CHA UHAI WA TAIFA
Katika safari ya karne moja na robo, Bibi Hatibu amekuwa shahidi wa mabadiliko yote kutoka Tanganyika hadi Tanzania, kutoka Nyerere hadi Samia. Lakini ndani ya mabadiliko yote, amebaki na imani moja:
“Amani ni urithi, uzalendo ni wajibu, na kura ni sauti ya kizazi.”
Makala hii haizungumzii siasa za vyama, bali roho ya taifa — kwamba nguvu ya kweli haiko kwenye umri wala madaraka, bali kwenye moyo unaoamini katika amani, heshima na mshikamano.
Bibi Hatibu ni alama hai ya urithi wa kisiasa na kijamii; ni dira ya taifa katika zama za mabadiliko.
Na kama taifa, tunapokaribia Uchaguzi Mkuu wa Oktoba 29, 2025, simulizi yake inapaswa kuwa kengele ya matumaini — kwamba demokrasia bora hujengwa kwa heshima, busara, na ushiriki wa amani.
Kwa hakika, historia itamkumbuka Bibi Hatibu si kama bibi wa Msufini tu, bali kama alivyokuwa Maktaba ya Amani, mwanga wa kizazi, na kioo cha urithi wa kisiasa na kijamii wa Tanzania.
Imeandikwa na: Victor Bariety.Simu: 0757 856 284
0 Comments