NISHATI YA JUA SULUHISHO ENDELEVU KWA MAFANIKIO YA WAKULIMA WA MBOGAMBOGA MKOANI GEITA.

Mtambo wa umwagiliaji unaotumia nishati ya jua

Salum Maige – Geita;

Matumizi ya nishati ya jua (solar) hasa kwenye kilimo cha umwagiliaji kinatazamwa na wakulima wa mboga mboga wa kijiji cha Nyamgogwa wilayani Nyang`hwale  mkoani Geita kuwa, ni suluhisho katika kukabiliana na gharama za uzalishaji kwenye sekta ya kilimo na mabadiliko ya tabia nchi.

Kijiji hicho kinakadiriwa kuwa na wakulima wa mboga mboga zaidi ya 200 ambao hulima nyanya, kabechi, chainizi, mchicha na matikiti maji hutegemea maji ya kumwagilia kutoka kwenye bwawa lililopo kando ya mashamba yao.

Pampu zinazotumia nishati ya jua (solar) sio tu  inapunguza gharama za kilimo, bali inachangia kuongeza uzalishaji wa mazao hasa kwenye maeneo yenye ukame na yenye changamoto ya upatikanaji wa maji.

Teknolojia hiyo ni nafuu kutokana na kutohitaji fedha za kila siku kwa ajili ya kununua mafuta ya kuendeshea jenereta la kusukuma maji kwenda kwenye mashamba kutoka kwenye vyanzo vya maji.

Katika kijiji cha Nyamgogwa wakulima wanasema, teknolojia hiyo ikiwafikia itawasaidia kupunguza muda wanaotumia kwenye umwagiliaji unaotumia mikono na gharama za mafuta ya kuendesha jenereta hasa kipindi cha kiangazi.

Teknolojia hiyo ya umwagiliaji kwa kutumia nishati ya  jua (Solar) inatumiwa na afisa kilimo wa kata ya Shabaka, Mlyomi Dunia ambaye amefunga mitambo hiyo kwenye shamba lake hali iliyoleta shauku  kubwa kwa wakulima wa mboga mboga kijijini hapo.

Aidha, wakulima Hasani Shilole na Charles Misalaba ni miongoni mwa wakulima ambao mazao yao humwagilia kwa kutumia mikono na wakati mwingine hutumia  jenereta kuvuta maji, wanasema kilimo cha umwagiliaji kwa njia ya nishati ya jua(solar) ni rahisi ukilinganisha na umwagiliaji wanaotumia kwa wakati huu.

Mkulima Charles Misalaba wa kijiji cha Nyamgogwa wilaya ya Nyang'hwale mkoani Geita akiwa kwenye shamba lake la nyanya.

“Tunamwagilia kwa kutumia mikono kwa kuajiri vibarua kwa siku ama kwa mwezi na tunawalipa  shilingi 100,000 hadi 200,000 kwa mwezi kutegemeana na ukubwa wa shamba, pamoja na kufanya hivyo huwa hatujui soko letu litakuweje, hivyo unaweza kutumia gharama kubwa halafu soko linakuwa sio zuri” anasema Hasani Shilole.

Shilole ameongeza kuwa, wakati mwingine huwalazimu kuamka saa 11 alfajili kwenda kumwagilia akiwa yeye, familia yake na vibarua ambapo hutumia zaidi ya saa nne hadi tano kumwagilia kwa mikono shamba lenye ukubwa wa ekari moja.

Naye mkulima Hadija Francis anasema, endapo serikali na taasisi zinazouza paneli za nishati ya jua watawakopesha wakulima, itawasaidia  kuepuka gharama za uendeshaji wa jenereta pia kupunguza muda wa kumwagilia na usumbufu.

“Tunatamani sana kulima kilimo cha kisasa cha mfumo wa nishati ya jua(solar) kwani wakati wa kiangazi tunatumia muda mwingi sana na maji hukauka hivyo, tunayatoa mbali na eneo tunalomwagilia ni dogo”, anasema Hadija.

Mkulima mwingine Mashaka Salu anayesjishughulisha na kilimo cha nyanya anasema, teknolojia ya nishati jua inaweza kuwarahisishia maisha kwa sababu umwagiliaji wa jenereta ni ghali sana ambao huwalazimu kila siku kuwa na fedha ya kununua mafuta ambayo nayo hupanda bei kila wakati.

“Nimetembelea eneo linalotumia umwagiliaji wa mfumo wa nishati jua, nimevutiwa na mfumo huo, lakini tunashindwa kununua paneli hizo kwani zina gharama kubwa lakini ukishafunga umemaliza, hivyo naomba serikali itusaidie kuhusu teknolojia hiyo ya kisasa ikiwezekana itukopeshe tuwe tunalipa kidogo kidogo” anasema Mashaka Salu

Hata hivyo, kwa mujibu wa afisa kilimo kata ya Shabaka, Mlyomi Dunia, anasema wananchi wa kijiji cha Nyamgogwa wanategemea kilimo cha mboga mboga kujipatia kipato cha familia zao, ingawa wanakabiliwa na changamoto ya kilimo duni kwani wanatumia nguvu nyingi na muda mrefu kulima kwenye eneo dogo.

Amesisitiza kuwa, wakulima wanatakiwa kubadilika kwenda na wakati kwa kutumia teknolojia mpya zikiwemo matumizi ya nishati ya jua ambayo inaweza kuwasaidia kulima eneo kubwa na kupata kipato kikubwa.

Amesema, kuna wakulima wamekuwa wakichangia kununua jenereta ambazo uendeshaji wake ni ghali ambapo mkulima hutumia lita tatu hadi tano kwa kumwagilia ekari moja, na anaweza kutumia zaidi ya shilingi 400,000 kwa mwezi kununua mafuta ambayo yamekuwa yakipanda kila siku.

“Ni kweli wakulima wamekuwa wakivutiwa na shamba langu ambalo namwagilia kwa kutumia nishati jua, ni njia rahisi sana tofauti na matumizi ya jenereta au mikono kwani ni kupoteza muda mwingi kwenye eneo dogo” amesema Dunia.

Ameongeza kuwa amekuwa akiwaelimisha wakulima kutumia teknolojia hiyo ya nishati ya jua katika umwagilia lakini changamoto ni mtaji  wa kununua mitambo hiyo ambayo inatofautiana bei kulingana na uwezo wa kumwagilia.

Diwani wa kata ya Shabaka Kharim Hamis Chasama anasema, changamoto ya wakulima kukosa mtaji wa kununua nishati jua ipo lakini amewataka kutumia fursa ya kuomba mkopo kwenye halmashauri kupitia mikopo inayotolewa na serikali ili waweze kuhama kutoka kwenye teknolojia duni kwenda kwenye teknolojia ya kisasa.

“Halmashauri ya Nyang`hwale imetenga kiasi cha zaidi ya shilingi milioni 700 kwa ajili ya kutoa mikopo kwa walemavu, vijana na wanawake, hivyo wakiungana wakulima watano watano wakaomba mkopo wanaweza kununua mitambo hiyo itakayowasaidia katika shughuli za umwagiliaji” anasema Chasama.

Akizungumzia teknolojia hiyo kaimu katibu tawala msaidizi uchumi na uzalishaji mkoa wa Geita, Tito Mlelwa amesema kwa mkoa wa Geita kuna maeneo matano yanayotumia kilimo cha umwagiliaji kwa njia ya nishati  ya jua.

“Matumizi ya pampu za kutumia mafuta ni ghali lakini kiuhalisia matumizi ya pampu za nishati ya jua kuna faida kiuchumi na kimazingira, na sisi kama serikali ya mkoa wa Geita tumekuwa tukiwahamasisha wadau kwenda kwenye kilimo cha nishati ya jua” anasema Mlelwa.

Kilimo cha umwagiliaji kwa njia ya umeme wa nishati ya jua umenufaisha taasisi ya kilimo ya chuo kikuu cha kilimo Sokoine (SUA-SUGECO) mkoani Morogoro inayotumia pampu za kusukuma maji kwa kutumia nishati ya jua.

Hivi karibuni katika mahojiani na waandishi wa habari waliotembelea mradi huo kwa lengo la kujifunza teknolojia ya nishati ya jua, mkurugenzi wake Dkt.Anna Temu alisema kilimo hicho kimeleta mapinduzi makubwa katika sekta ya kilimo.

Aliongeza kuwa, taasisi hiyo imekuwa ikizalisha mazao mengi kupitia kilimno hicho na  kuuza mazao nje ya nchi ikiwemo Dubai, tofauti na hapo awali walipokuwa wanamwagilia kwa jenereta zinazotumia mafuta.

“Kwa siku tulikuwa tunatumia zaidi ya lita 50 kwa siku kumwagilia shamba lililopo, lakini baada ya kuhama na kuanza kutumia nishati ya jua uzalishaji mazao umekuwa mkubwa, tulitamani mkulima awe mkubwa” alisema Dkt. Anna.

Utafiti wa mwaka 2020 uliofanywa na Taasisi ya utafiti wa maendeleo ya kilimo Tanzania (TARI) unaonyesha takribani asilimia 85 ya wakulima wanaotumia Teknolojia ya umwagiliaji wanategemea pampu zinazotumia mafuta ya dizeli ambayo ni ghali.

Kwa upande wa shirika la mendeleo la umoja wa Mataifa (UNDP) mwaka 2021 lilibainisha kwamba kutumia pampu za umeme jua, wakulima wanaweza kupunguza gharama za nishati kwa asilimia 70 hadi 80.

Baadhi ya wakulima wa mbogamboga katika kijiji cha Nyamgogwa kata ya Shabaka wilayani Nyang'hwale mkoani Geita wakiwa moja ya mashamba ya nyanya.